Türk medeniyeti İslâmiyet içinde teşekkül eder. Zihniyet dünyamızı ve hayat felsefemizi Müslümanlık yoğurur. Her şey din etrafında döner. Felsefe hayatla doğrudan temasa geçerek hikmet şeklini alır. Düşünce fikir hâlinde kalmaktan kurtulur, Tasavvurla icraat arasındaki fark ortadan kalkar. Manzara Selçuklu ve Osmanlı asırlarında böyledir. Modernleşme dönemindeyse iklim değişir. Cevdet Paşa'nın şimdi ne o var ne bu var dediği bir döneme girilir, kökleri kurutulan şeylerin yerlerine yenilerini koymaktan vazge

İnsanoğlunun her coğrafya ve dönemde farklı şekillerde ilgilendiği ve icra ettiği müzik, kimi zaman zevk veren bir uğraş kimi zaman dini ritüellerin ayrılmaz bir parçası olmuştur. Bu mesele İslâm'ın yayılışından itibaren Müslüman toplumlarda pek çok tartışmaya neden olmuştur. Bugün dahi tam olarak açıklığa kavuşmayan bu konu, bu alandaki diğer çalışmalarıyla bilinen Süleyman Uludağ'ın mahir kalemiyle büyük oranda netliğe konuşuyor. İslam tarihi boyunca yapılan tartışmaları yerli yerine koyan bu çalışma, baş

Aydaki Kadın Ahmet Hamdi Tanpınarın dörtte üçü bitmiş son romanın, dağınık müsveddelerinden merhum Güler Güven tarafından inşa edilmiş şeklidir. Huzur ve Saatleri Ayarlama Enstitüsü Tanpınarın hayatta iken kitap olarak çıkabilmiş iki romanıdır. Tefrika olarak basılan Sahnenin Dışındakiler ile tefrikası yarım kalan Mahur Besteyi de okuyucular yıllar sonra okudular. İlk romanı Mahur Beste de yarımdı, son romanı da yarım kalmıştı. Tanpınar yıllarca üzerinde çalıştığı eserim diyeceği bu romanın peşindeydi: R

Ahmet Hamdi Tanpınar, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünde, 1939 yılında açılan Yeni Türk Edebiyatı Kürsüsü'ne profesör olarak tayin edilmiş ve bu görevini ölümüne kadar sürdürmüştür. Öğrencilerinin ve tanıyanların ifadelerine göre, Tanpınar'ın derin bilgi ve kültürü, renkli dünyası derslerine de yansımıştır. Derslerinde öğrencilerine zengin çağrışımlarla, çok geniş bir alanda yolculuklar yaptırdığı da yine kendisini tanıyanların yazılarında ve sohbetlerinde ifade edilme

Tanpınar'ın bu çok tanınmış romanı bir dünya görüşüne, bir hayat nizamına kavuşamamış Cumhuriyet aydınlarının 'huzursuzlukları'nı dile getirmektedir. Huzur'un kahramanlarından Mümtaz roman boyunca kendisini 'huzur'a kavuşturacak bir iç nizamı aramaktadır.

Agâh Sırrı Levend'in Divan Edebiyatı adlı çalışması üniversitelerde yıllarca ders kitabı olarak okutulmuş ve hâlen okutulmakta olan, ayrıca türünün ilk örneği olması nedeniyle de büyük öneme sahip bir eserdir. Levend, divan edebiyatı algısının menfi olduğu bir dönemde bu kıymetli eseri yazarak divan edebiyatının layıkıyla tanınmasına imkân sağlamıştır. Klasik Türk edebiyatını tüm kelime, remiz, mazmun ve mefhumlarıyla bir bütün olarak ele alan eser, edebiyatımızın hem kaynaklarını hem de anlaşılma biçimleri

Gayesine ulaşabilen gerçek ve tam irade, fertten başlayan, aile ile devleti yani otoriteyi isteyen, millet ve insanlık basamaklarından da geçerek Allaha ulaştıran iradedir. Biz damarlarımızdan sızan iradeyi, kendi eserimiz zannetmekle yanılıyoruz. Hakikatte irade birdir. O, istek halinde âleme yaygın kudretin bizdeki adıdır. Aslında kendi kendini isteme halindeki varlığın adı olan bu evrensel iradeye biz sadece iştirak halinde yaşıyoruz. İslâm dünyasının küllî irade, cüzî irade ayırımı sunîdir. Benliğimizde

Geçen asrın (XIX.) ortalarına kadar ülkemiz esnafı dükkânına vitrin yapmıyordu. (Vitrin bize batıdan gelmiş, önce azınlıklar uygulamıştır.) Kepenkleri ve kapıyı açıyor, uygun bir yerde ise malının bir kısmını dükkânın önüne koyuyordu. Malın satışı hususunda özel bir gayreti, (süsleme-paketleme-cilalama vb.) görülmüyordu. Zaten malı olduğundan farklı göstermek (yani çirkini güzel kılmak, malı olduğundan fazla parlatarak müşterinin aklını çelmek) âdaba aykırı sayılırdı. Sonunda bizde de şu söz kanun oldu: 'V

Zâhirle bâtın; bedenle ruh, şekille içerik gibidir, bir paranın iki yüzü gibi birbirine bağlıdır. Biri olmadan diğeri olmaz. Bir hükmü doğru olarak anlayabilmek için onun her iki yönüne, dış ve iç yüzüne aynı derecede önemle bakmak gerekir. Dini hükümlerde, muamele ve ibadetlerde esas amaç bu hükümlerin bâtıni ve manevi yönü olmakla beraber zahir ve şekil tarafı da bu hedefe ulaşmanın vazgeçilmez aracıdır. Bu eserde de abdest, namaz, oruç, hac, zekât, kurban gibi ibadet konuları; tevbe, takva, zühd, şükür

Bir nutkunda; Aç gözünü Hak ile bak / Oku Hüdâyî'den sebak buyuran Hz. Hüdâyî, bu çağrısına gönül verecek tâliplere yirmi beşe yakın eser bırakmıştır. Eserlerinden dört tanesi, terceme-i hâli, vefâtına düşürülmüş târihler, şiirlerine yapılmış tahmîsler ve tarîkat silsilesi de ilâve edilerek Külliyât-ı Hazret-i Hüdâyî adı altında bir araya getirilmiştir. Hüdâyî Âsitânesi şeyhi Mehmed Gülşen Efendi'nin gayretleriyle hazırlanan ve Hz. Hüdâyî'nin Tarîkatü'l-Muhammediyye, Tarîkatnâme, Necâtü'l-garîk isimli risâ

80'lere daha varmamıştık. Henüz yeni yetme bir üniversiteliydim ve iftarı o zamanlara has bir şekilde herkes gibi ben de kendi evimde, ailemle birlikte yapardım. Aile içi yakınlıklar haricinde dikkat çekici davetler olmazdı. İftarlar evde yapılırdı, iftara gitmekten çok iftara çağırmak akılda kalırdı. Aileler arasında protokol yoktu, sadece özel misafirlere açılan göstermelik havalı yemek masalarının, porselen takımlarının evlerde bir yerlere tıkılması için epeyce bir zamanın geçmesi gerekecekti. Yer sofras

Modern iktisadi düşüncenin Osmanlı Türkiyesi'ne girişi, yayılması ve yerleşmesine dair sis perdesi son yıllarda yapılan sınırlı sayıdaki çalışmalarla kısmen aralanmaya başladı. Bu alandaki çalışmalara konu olan eserlerin önemli bölümünü iktisat ders kitapları oluşturmaktadır. Ders kitapları yazıldığı dönemde iktisat alanında Batı dünyasında süre giden fikri tartışmalara, Osmanlı münevverlerinin fikri yönden hangi kaynaklardan beslendiklerine ve modern iktisadi düşüncenin Osmanlı Türkiyesi'nde nasıl bir geli

Ahmet Mithat Efendi ve Edebiyat, bu toprağın insanlarının hikâyelerini anlatırken insan olmanın temel öğelerinin hiçbirini ihmal etmeyen Ahmet Mithat üzerine yeniden düşünme imkânı sunuyor. Harika Durgun, Ahmet Mithat Efendi'nin gazete ve dergilerdeki edebî yazılarından, hikâye, roman ve tiyatrolarından istifade ederek edebiyat teorisine, edebiyat tarihine ve eleştirisine yönelik görüşlerini derli toplu bir şekilde ortaya koymakta... Çalışma bir tahlil niteliğinden çok, Mithat Efendi'nin yazılarından hare

İbnülemin Mahmud Kemal'in bir kıt'ası ile na'ti üzerine Hüseyin Vassaf'ın kaleme aldığı şerhler olan Feyzü'l-Kemâl ve Mir'âtü'l-Kemâl, birbirlerine yaslanan muhtevaları dolayısı ile aynı kitap içinde yer aldı. Tevhîd ilmine dair dakik bahisleri içeren Feyzü'l-Kemâl ile hak'kat-i muhammediyyeden muhabbet-i muhammediyyeye kadar geniş bir yelpazede pek çok meseleye bünyesinde yer veren Mir'âtü'l-kemâl bu yayın ile günümüz imlâsına aktarıldı. Tasavvuf tarihçiliği, müellifliği, şairliği, sûfîliği başta olmak üz

Osmanlı düşünce tarihinde siyasi eserler veren mutasavvıfların, devlet sisteminin metafizik temellerine dair tasavvuf zaviyesinden yaptıkları yorumlar ve bu bağlamda yazılan eserler hakkında çalışmalar yok denecek kadar azdır. Bu araştırmanın amacı, Osmanlı devlet geleneği ve siyaset anlayışında kurucu gücün ve meşruiyet sağlayıcı argümanların bir yönüyle tasavvuf geleneği üzerinden devşirildiğini ortaya koymaktır. Eserde Osmanlı siyasi düşüncesi ile vahdet-i vücûd arasındaki ilişki incelenmekte ve İbnü'l

Bütün bir Tanzimat ve Servet-i Fünun devirlerini ve hatta Meşrutiyet devrinin de ilk yıllarını eserleriyle dolduran Ahmet Mithat Efendi'nin birden çok sıfatı vardır: Gazeteci, hikâye ve roman yazarı, tarihçi, ilahiyatçı, felsefeci... O, bütün bu alanlarda ciltler dolusu eseri bulunan, edebiyat-tan coğrafyaya, müzikten dinler tarihine hemen her konuda kalem oynatmış ve okuyucularını her alandan haberdar etmek isteyen bir gazeteci, bir ansiklopedisttir. Ann Ward Radcliffe, on sekizinci yüzyılın ünlü İngiliz

Pek az şair Mehmed Âkif kadar içinde yaşadığı toplumun parçası haline gelmiş ve onunla haşir-neşir olabilmiştir. O, adetâ bir toplum mistiği gibidir. Cami kürsüsünden kahvehane ve meyhane peykelerine kadar toplumun her tabakasına sokulan Âkif bu tarafıyla belki de edebiyatımızın tek şairidir. Mehmed Âkif hakkında yazılmış bütün biyografiler; yakınlarının ve hasımlarının yazıları; ona şâirdir, değildir diyenler; gericidir, değildir hükmünü verenler; değişmeyen, ortak bir noktada birleşirler: Âkif, hayatı bo

Son yıllarda tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de yerel tarih üzerine yapılan araştırmalar bir hayli artmıştır. Konu aile tarihleri olunca mevcut durumda ulaşabileceğimiz en güçlü arşiv kaynağı olarak Nüfus Defterleri öne çıkmaktadır. Trabzon Eyaleti'ne bağlı olan sancak, kaza, nahiye, mahalle, köy ve yaylalarda 1835 senesinde nüfus sayımı uygulanmış, Kastamonu'dan Batum'a kadar olan bölgede toplam 203 adet defter tutularak nüfus sayımı tamamlanmıştır. Çalışma konumuzu teşkil eden Arhavi, Viçe (Fındıklı)

Yenişehirli Avni Bey, XIX. asrın en önemli şairlerinden ve en ilginç ediblerindendir. Bir bakarsınız, Yunancadan roman tercüme ediyor; bir bakarsınız, komedya telifine soyunmuş. Bazen yeni bir rejime, yeni bir insan tipine, yeni mekteplere, hatta yeni bir alfabeye hasret çeker; bazen de eskinin ıslahının mümkün olacağına aklı yatıp kocaman projeler üretir. Kekemedir; ama devrinin en akıcı şiirini söyler. Gece-gündüz sarhoş gezdiği zamanlar vardır; ama aşk-ı ilâhînin verdiği sarhoşluğu da iyi bilir. Yeniliği